هوشنگ علیزاده - کار و فناوری دلفان

عدم هماهنگی مدرسه و خانواده در مسائل تربیتی و آموزشی به علت عدم مراجعه والدین به مدرسه و یا عدم فراخوانی اولیاء به مدرسه از جانب مسئولان فعالی های تربیتی خانه و مدرسه با یکدیگر در تعارض بوده، برای دانش آموز ایجاد حیرت و سرگردانی می کند.

تعویض معلمان در حین سال تحصیلی و تغییرات ناشی از مرخصی های زایمان خواهران معلم ، اعمال روشهایآمرانه و تنبیهی ، وجود محیطهای خشک خالی از محبت ، باعث می شود برخی از دانش آموزان از مدار س فرار کنند یا به کلی ترک تحصیل نمایند.

عواملی چون عدم توجه معلمان به تفاوت های فردی در امر آموزش ، روش های ارزشیابی غلط و سطح دشواری امتحانات ، کمبود تجهیزات و وسایل آموزشی ، می تواند افت تحصیلی را در پی داشته باشد.

در کلاس های درس معمولاً معمل از شاگردان سئوال می کند و آنها پاسخ می گویند این پرسش و پاسخ ها اغلب طوطی وار بوده و نیز عدم درک ارتباط بین مطالب درس و تجارب واقعی زندگی و احیاناً مشاهده تضاد و تناقض بین این دو موجب می شود که یادگیرنده در سراسر موضوع یادگیری مقاومت منفی از خود نشان دهد و همین امر نگرش منفی نسبت به درس و مدرسه یکی از علل عمده افت تحصیلی به شمار می رود.

ویژگی های روانی و جسمانی دانش آموزان ،به بیان دیگر یکی از عوامل مهم در یادگیری دروس ، تمرکز حواس دانش آموز ان می باشد دانش آموزانی که دچار اضطراب و ناراحتی هایی از این قبلی باشند ، از نظر تحصیلی دچار افت می گردند و سلامت روانی آنها به خطر می افتد که والدین می بایست در بهبود سلامت آنها بکوشند.

خانواده :

یکی از عوامل مهمی که در افت تحصیلی دانش آموزان مطرح است خانواده می باشد ، مثلاً هر قدر شمار فرزندان بیشتر باشد مسئولیت والدین سنگین تر است. بنابراین اگر خانواه ای طالب فرزندان زیاد است باید توانایی و قدرت ارائه زندگی خود را نیز افزونتر ساخته ، بتواند در همه ابعاد به بچه ها رسیدگی کند. ولالدین فقط درموارد ازدیاد نسل احساس مسئولیت می کنند و در زمینه تربیت و رشد آنها معتقدند که خودشان بزرگ می شوند.

مورد دیگری که قابل ذکر است ، امنیت محیط خانواده است ، تحوه ارتباط والدین با یکدیگر اثر مستقیم روی بچه ها دارد. محیط خانواده ای که مبدل به کانون تشنج و درگیری والدین گردیده ، بچه ها شدیداً احساس عدم امنیت کرده ، سعی در گریز از محیط خانواده خواهند داشت.

همچنین رسیدگی والدین و مربیان به غیبت های دانش آموزان و جبران عقب ماندگی های درسی نقش مهمی در پیشرفت تحصیلی آنان دارد. به عبارت دیگر عدم آگاهی و یا بی توجهی والدین و پشت به غیبت های پی در پی دانش آموزان ، سبب می شود که لطمه شدیدی به یادگیری انان وارد آید ودچار افت تحصیلی شوند.

علاوه بر موارد فوق مساله سواد والدین است که از عوامل مهم در پیشرفت یا افت تحصیلی داشن آموزان محسوب می شود اگر بچه ها در محیط خانواده احساس پشت گرمی نمایند و هرگاه از نظر درسی مشکلی برایشان پیش آید ، مطمئن باشند که اولاء آنها را کمک می کنند، در اینصورت دلگرمی بیشتری درس می خوانند.

شایان ذکر است عدم حضور یکی از والدین نیز بر موفقیت و عدم موفقیت تحصیلی دانش آموزان تاثیر مستقیم دارد. به طوری که از دست دادن پدر یا مادر به احتمال زاید مسائل و مشکلات عاطفی فراوانی را می تواند در دانش آموزان ، مخصوصاً در دوره ابتدایی و راهنمایی ایجاد کند ودر نتیجه بر موفقیت تحصیلی آنها اثر بگذارد.

وضعیت اقتصادی نیز از جملع عواملی است که در موفقیت تحصیلی دانش آموز موثر می باشد. فقر و محدودیت در عین حال که برای عده ای دارای سازگی است ، ولی بای عده ای تخریب کنند است ، مخصوصاً زمانی که ارزش های اخلاقی هم در کار نباشد.

عوامل فردی :

توجه: برای یادکیری و به خاطر سپردن هر مطلبی اولین شرط ، توجه به آن مطلب است. علت افت و شمست تحصیلی بعضی از دانش آموزان ناشی از عدم توجه به معلم و مواد تدریس شده و نیز عدم تمرکز حواس هنگام مطالعه و انجام تکلیف درسی است.

انگیزه: انگیزه به خالت های درونی فرد که موجب هدایت رفتار او به سوی نوعی هدف است گفته مش ود انگیزه موتور حرکت هر فردی است. بعضی از دانش آموزان این انگیزه را بر اثر تلقین منفی از دست می دهدن . مثلاً من نمی توانم مطالب درسی را یاد بگیرم. در یادگیری ریاضی علوم فیزیک و.. ضعیف می باشم ، در حفظ کردن مطالب درسی ناتوانم. همین احساس ضعف تاثیر بسیاری در کاهش یادگیری از سطحی نامطلوب دارد که سلیگمن این گونه عدم یادگکیری را درماندگی آموخته نامیده.

شیوه های مقابله با افت تحصیلی : روش های ترمیمی و جبرانی مقابله با افت تحصیلی

هدف از شیوه های آموزشی فوق ارائه اقداماتی به منظور بهبود وضعیت تحصیلی دانش آموزان و افزایش کارآیی مدرسه است. هدف اینست که دانش و مهارتهایی به دانش آموزان منتقل گردد تا در جهت موفقیت تحصیلی و اجتماعی از آن استفاده کنند.

آموزش و پرورش جبرانی

مدرسع می کوشد تا با تنظیم برنامه های آمو زشی و تربیتی خاص ، دانش آموزان را برای تسلط بر درس های مشکل آماده کند ، از آن جمله کلاسهای جبرانی در مدارس که به منظور بالا بردن سطح یادگیری دانش آموزان و بنیه علمی انان برنامه ریزی می شود در این روش مشاور جهت آگاه کردن والدین و ایجاد انگیزه درسی دانش آموزان نقش اساسی دارد.

آموزش متقابل

استفاده از برخی دانش آموزان برای تدریس یبه دانش آموزان دیگر ، این روش آموزشی که با عنوان های مختلف مانند روش شاگرد – معلمی ، خلیفه گری نامیده می شود که در ایران سابقه طولانی شاگرد معلمی را می توان در مکتب خانه های قدیم و در حوزه های علمیه جست جو کرد. در این روش دانش آموز نقش معمل را بازی می کند که به او شاگرد معلم فته شود ، شاگرد معلم تلاش می کند تا با استفاده از ابتکار و خلاقیت خود دانش آموزان را به یادگیری فرا خواند.

برگزاری کلاسهای آموزش خانواده و اداره انها توسط صاحبان تعلیم و تربیت و ارتباط اولیاء با مدرسه و مسئولان ، بالا بردن اطلاعات خانواده و نحوه برخورد مناسب با فرزندان ، برگزاری جلسات مشاوره ای با والدین و داشن آموزانی که دچار افت تحصیلی می باشند و تقویت روحیه همکاری ، و تقویت اعتماد بنفس ، تلاش ، تکاپو و ایجا انگیزه مثبت جهت تحصیل

برنامه های آموزش ی، آموزشگاه به گونه ای تنظیم شود که دانش آموز زیاد خسته و یا زده از تحصیل نشود و به صورتی طرح ریزی شود که با استعداد و توان دانش آموزان در سطوح مختلف تناسب داشته باشد.

اولیاء زمینه استفاده از تفریحات سالم و ورزشهای کمناسب برای فرنزدان خود فراهم کنند.

مدیر و معاونین و دبیران می بایست رابطه عاطفی با داشن آموزان برقرار کنند بطوریکه دانش آموز مدرسه را محل امن بداند و در آن احساس امنیت کند و از بر چسب زدن به دانش آموزان ضعیف جداً خودداری شود ومعلمان سعی کنند میزان انگیزش تحصیلی را در دانش اموزان به حد بالایی برسانند.

وسایل و امکانات و تجهیزات مدارس به منظور بالا بردن میزان کمیت و کیفیت یادگیری دانش آموزان به کار گرفته شود تا در یادگیری دانش اموزان تاثیر مثبت داشته باشد.

کلاسهای آموزش ضمن خدمت و دانش افزایی برای ارتقای دانش و آموزش روشهای نو در تعلیم و تربیت برگزار شود.

وجود برنامه درسی منسجم و هماهنگ برای دانش آموز گاهی برنامه درسی طراحی شده از طرف مدرسه مناسب نیست عموماً دانش اموزان خسته می شوند.

تعویض مکرر معلمان در طول سال تحصیلی و ناتوانی بعضی از دانش آموزان به منظور سازگاری با روش تدریس و خصوصیات معلم ممکن است در مقاطع اموزشی منجر به افت تحصیلی شود.

تحصیل دانش آموز در رشته ای غیر از زشته تحصیلی دلخواه : در اوایل سال تحصیلی دانش آموزان مجبور به تحصیل در رشته ای غیر از رشته دلخواه می شوند معمولاً به علت کمبود فضای آموزشی ، عدم موافقت ارداه با تشکیل گلاس ، عدم موافقت خانواده با دانش آمو ز و دوری مسافت برای تحصیل در رشته مورد علاقه.

برگزاری کلاسها بصورت کاربردی و عملی: درسهایی که اغلب به شکل تئوری تدریس می شود دانش آموزدچار یک روزمرگی می کند.

گذاشتن اردوهای تفریحی- علمی- اموزشی برای دانش آموز: اگر در سراسر سال تحصیلی برای دانش آموز اردوهای آموزشی و تفریحی تدارک دیده شود و به این ترتیب آنها از محیط یکنواخت مدرسه که در چارچوب قوانین خاص اداره می شود دور شوند. چه اشکالی دارد که برخی از درسها در محیطهای باز طبیعت تدریس شود.

دور شدن دانش آموز از محیطی نظام مند: همیشه تصور ما از کلاس و مدرسه فضایی است بسته با تخته سیاه. در حالی که اگر بخشی از آموزش و پرورش در کلاس درس و بخش دیگر الزاماً خارج از لاس صوت گیرد قطعاً محیطی خشک و دلزده برای دانش آموز فراهم نمی شود به عنوان مثال اگر درس تاریخ علاوه بر کلاس در موزه ها و یا اماکن تاریخی نیز ارائه شود در یادگیری بسیار موثر خواهد بود.

در اختیار گذاردن امکانات مناسب برای آزمایشگاه ها و مراکز علمی: به عنوان مثال اکثر مدارس برای استفاده از آزمایشگاههی نظیر زیست و یا شیمی که تحت پوشش آموزش و پرورش هستند با مشکل مواجهند. من جمله رفت و امد دانش آموز آیا بهتر نیست اینگونه مراکز استفاده عمومی دارای وسیله نقلیه باشند تا با شرایطی خاص و آسان، مدارس استفاده نمایند.

هماهنگی کردن ادارات آموزش و پرورش با دیگر مراکز علمی ، در این صورت می توان دانش آموزان را با تحقیقات و پژوهشهایی آشنا کرد که مطمئناً برای کاربردی بودن دروس آنان لازم است و آنان را به تحقیق و پژوهش تشویق می کند.

تفهیم درست انضباط به داشن آموز: که متاسفانه اکثر اوقات تعبیر و تفسیر ما از انضباط درست نیست ما همیشه دانش آموزان را ساکت و آرام می خواهیم که همین مساله باعث رکود و سکوت دانش آموز می شود. در خیلی موارد به علت کمبود فضای آموزشی حتی در ساعات ورزش از آنان می خواهیم بدون سر و صدا بازی کنند.

عدم هماهنگی دبیران با یکدیگر: آیا بهتر نیست برای ارزشیابی دانش آموزان با سایر فعالیتها از برنامه کاری دیگر همکاران مطلع باشیم متاسفانه بیشتر اوقات معلم فقط درس خود را می بیند و بس و با تکلیف زیاد غیر کاربردی ، وقتی برای سایر دروس دانش آموز باقی نمی گذارد.

ایجاد ارتباط خوب و مناسب بین پرسنل مدارس و اولیاء دانش آموزان

ایجاد ارتباط صمیمی و عاطفی بین دبیر و دانش آموز

ایجاد انگیزش در دا نش آموز برای فعالیتهای علمی و درسی ابتدا بصورت گروهی و سپس بصورت فردی

تدریس بصورتی که باعث انگیزش دانش آموز بای اظهار نظر شود وایجاد فرصت مناسب برای بحث و گفتگو

تشویق دانش آموزان به اشکال مختلف: معمولاً دانش آموز به هنگام اشتباه سرزنش می شود ولی برای فعالیت صحیح تشویق نمی شود.

توجه به پیشرفت تحصیلی دانش آموزان در طول سال تحصیلی

برگزاری مسابقات علمی بین دانش آموزان آموزشگاهی

ایجاد خلاقیت در دانش اموزان و د ادن تکلیف خلاقه به جای تکالیف خشک و یکنواخت

رفع دتبعیض بین دانش آموزان از سوی معلم و کادر مدرسه

توجه به تغییر رفتار ( اخلاقی- عاطفی و..) دانش آموز توجه به تفاوتهای فردی دانش آموزانضعف های مهارتی ، سطح اقتصادی ، خانوادگی ، شرایط محیطی و..آشنایی با علایق و رغبتهای متنوع انان

آگاهی از سوابق تحصیلی دانش آموز محیط آرام خانواده ، تغذیه مناسب ، شرایط مناسب برای مطالعه و دوری از اضطراب .